آخرین بروز رسانی دسامبر 3rd, 2022 12:52 ب.ظ
تاریخچه و زاد روز روزنامه نگاری آنلاین
نیمه فوریه 1995 (26 بهمن 1374) مایکل کینگزلی Michael Kingsley روزنامه نگار آمریکایی اعلام داشت که کار انتشار یک نشریه جامع (تمام عیار) را در اینترنت (به صورت آنلاین) آغاز کرده است و این نشریه «سلیت Slate» عنوان دارد و به این ترتیب سایبر ژورنالیسم (Cyber journalism روزنامه نگاری آن ـ لاین) پا به عرصه وجود گذارد که تحولی بسیار بزرگ در روزنامه نگاری بوده است. با اینکه از عُمر «بولتن بورد» آنلاین که در سالهای 1983 و 1984 توسط «براین ردمن» و «برد تمپلتون» تکمیل شده بود سالها می گذشت، در فوریه 1995 شنیدن عنوان «نشریه تمام عیار اینترنتی» حرف تازه ای در دنیا بود. [عنوان «وبلاگ، بلاگ» از بارگرBarger و مرهولتز Merholtzاست.].
در پی انتشار «سلیت» در اینترنت، روزنامه های چاپی و بیشتر مجله ها به تدریج ادیشن «آن ـ لاین» ایجاد کرده اند که رادیو تلویزیونها هم در این کار به آنها پیوسته اند و چون برخی از روزنامه ها، همه مطالب خبرگزاری های بزرگ را بر ادیشن اینترنتی ضمیمه کردند، این خبرگزاری ها هم ناچار شدند وارد اینترنت شوند، در وبسایت خود آگهی تجاری درج کنند و در دسترس همگان قرارگیرند. قبلا خبرگزاری های داخلی کشورها مطالب خودرا در اینترنت قرار داده بودند. ورود خبرگزاری ها که «کمک رسانه» هستند به «شبکه شبکه ها» رسانه های چاپی و برادکستینگ را دچار مشکل کرد زیرا که توجه مخاطبان که اخبار را در وبسایت خبرگزاری ها می خوانند نسبت به آنها کم شد و این رسانه ها مجبور به روی آوردن به مطالبی شدند که جنبه آموزش عمومی دارد (فیچر)، تفسیر و مقاله، مصاحبه با اصحاب نظر (نه مقامات دولتی و سیاسی)، اخبار اختصاصی و اینوستیگیتیو، تحلیل، مطالب حاشیه ای، کاریکاتور و عکس تا مخاطبان احساس بی نیازی از آنها را نکنند.
از سال 2010 هم بعضی از روزنامه ها به تأسی از وال استریت جرنال اعلام کرده اند که ممکن است مشاهده ادیشن اینترنتی خودرا پولی کنند. نشریه آنلاین با ادیشن اینترنتی یک روزنامه تفاوت دارد. اگر کل مطالب یک روزنامه و «پی دی اف» آن در اینترنت قرارگیرد به آن ادیشن اینترنتی گویند و اگر از لگو روزنامه استفاده شود ولی مطالب را کم و زیاد کنند و گرافیک دیگری بکار برند «آنلاین روزنامه …» خوانده می شود. از نیمه سال 2009 چندین روزنامه بزرگ کلا به صورت آنلاین درآمده اند که هزینه تهیه آن کم و مخاطب بیشتری دارد ازجمله کریسچن سینس مانیتور.
آنلاین ها روز به روز تکمیل شده اند و چون شبکه های تلویزیونی اخبار و مطالب خود را به صورت نوشته و عکس (عکس ثابت و متحرک) در سایت اینترنتی شان قرار می دهند و از این لحاظ هم رقیب روزنامه ها شده اند، رسانه های چاپی نیز بر مطالب نوشتاری خود «Podcast پادکست = اخبار صوتی یا رادیویی» و ویدیو (فیلم خبری = خبر تلویزیونی) اضافه کرده اند و لحظه به لحظه هم اخبار را up to date می کنند (اخبار تکمیلی و خبرهای تازه را بر مطالب سابق می افزایند.). به علاوه، هر سه نوع رسانه (روزنامه، رادیو و تلویزیون) که در ادیشن آن ـ لاین شبیه و مطابق یکدیگر شده اند، «پست کامنت» هم درست کرده اند که پدیده تازه ای است (دریافت اظهار نظر فوری مخاطب درباره هر مطلب با قراردادن باکس اظهارنظر و ایمیل خود که مخاطب نظرش را همانجا در داخل باکس تایپ و ارسال می کند و همگان می توانند بخوانند، و مجموعه این نظرات به صورت خبر پخش و منتشر می شود).
این وضعیت، سایبر ژورنالیسم (رسانه داری آن ـ لاین) را به تدریج به صورت «مِین ستریم» حرفه روزنامه نگاری درآورده و ادیشن چاپی تحت الشعاع ادیشن آنلاین قرارگرفته است مخصوصا که پروانه و تاسیسات و هزینه زیاد لازم ندارد. وسعت کار آنلاین ها به جایی رسیده است که روزنامه ها در ادیشن آنلاین خود هنگام دادن خبر از یک آهنگ تازه موسیقی، فیلم سینمایی و انتشار یک کتاب؛ قسمت هایی از آن را عینا قرار می دهند و همچنین انواع آگهی. به این ترتیب هر فرد با یک لپ تاپ و مشترک یک براوزر (اینترنت اکسپلورر، مازیلا فایرفاکس و …) بودن و یا با سلفون و تابلت خود می تواند در هرگوشه از جهان و حتی در حال مسافرت نه تنها از مطالب همه رسانه ها و عمدتا به رایگان استفاده کند بلکه خود ناشر یک روزنامه باشد؛ مخاطب داشته باشد و هم منبع برای سایر رسانه ها قرارگیرد و خبرهای اختصاصی و نظرات (مقاله های) او را نقل کنند. اگر این افراد (وبلاگ نگارها) روزنامه نگار نباشند به آنان سیتیزن ژورنالیست می گویند. به این ترتیب؛ اینترنت کاری تحت عنوان «سیتیزن ژورنالیسم = مردم معمولی در نقش روزنامه نگار» به وجود آورده است که نهایت گسترش آزادی بیان است و هرکس می تواند صدای خودرا به گوش ها برساند و این پدیده صدارسانی از زمانی به تحقق کامل نزدیک شده است که سرچ انجین ها (با افزودن آگهی تجاری برآن و سود بردن) به نقل مطالب «وب سایت ها» پرداخته اند و حوزه کار این سرچ انجین ها دارد به تدریج همه زبانها (صرف نظر از بکاربردن کدام الفبا)را شامل می شود و اخیرا هم سوشل نِت ورک ها. این آرزوی بشر بود که روزی هر فرد بتواند برای حرفهایش شنونده داشته باشد و رسانه ها (ابزارهای خبر و نظر) از انحصار خارج شوند و سانسور مدفون شود. با پیشرفت ترجمه اینترنتی، یک وبلاگ نویس می تواند مطلب را به هر زبان که بخواهد ترجمه و منعکس کند، ولی چه بهتر که ادیتور داشته باشد. برخی از دولت ها هم ساکت ننشسته اند و برای حذف صدای مخالف فیلترینک به وجود آورده اند که جنبه محلی دارد. در برابر، فیلترشکن هم به وجود آمده است.
عمومیت یافتن وبسایت به تسهیل کار روابط عمومی (پی آر) کمک بسیار کرده و اینک مقامات و معاریف و نهادها دارای وبسایت رسمی و اختصاصی هستند که مطالب خودرا (خبر و نظر) در آن قرار می دهند و رسانه ها و خبرگزاری ها نقل می کنند. تسهیلات اینترنتی سبب افزایش بی سابقه شمار وبسایت های خبری شده است که در برخی کشورها خودرا «خبرگزاری» می خوانند.
با پیدایش وبسایت که کمک بزرگی به آزادی بیان عقیده و نظر و نیز افشاء گری است عناوین و تعبیرهای تازه ازجمله ژورنالیسم خصوصی، سیتیزن ژورنالیست و … هم به وجود آمده است. وبسایت ها برحسب حجم و نوع مطالب به هفت دسته تقسیم شده اند از این قرار:
مایکروسایت Micro site، مینی سایتMini site، کانتنت سایتContent site، بلاگ سایتBlog site، فوروم سایتForum site، ای ـ کامرس سایت E.Commerce site و سوشل نت ورکینگ سایت Social networking Site (ازقبیل تویترTwitter، فیس بوک Facebook و …).
سلفون های دوربین دار و وجود دوربین های ناظر و مراقب در خیانابها، فروشگاهها، موسسات و خلاصه همه جا، کمک بزرگی به تکامل تولید خبر و حذف پنهانکاری شده است. برای مثال:
14فوریه 2008 شبکه های تلویزیونی آمریکا ویدیو (فیلم) درگیری یک مامور پلیس شهر بالتیمور مریلند با یک نوجوان 14 ساله و نیز معلق ساخته شدن ویلچر یک علیل در کلانتری پلیس حومه شهر تمپای فلوریدا توسط یک «بانوپلیس» را از وب سایت دو روزنامه محلی با ذکر منبع نقل کرده بودند که این عکس ها و فیلمها با سلفون و توسط عابرین و مراجعین و نیز دوربین های مراقبت گرفته شده بود. نوجوان 14 ساله که در خیابان اسکیت بازی می کرد نسبت به اخطار مامور پلیس بی اعتنایی کرده بود.
مرد علیل یک دانشجوی دکترای فلسفه به نام «براین سترنرBrian Sterner» بود که هنگام عبور با ویلچر خود از یک چهار راه باعث بند آمدن ترافیک شده بود و مامور پلیس او را به کلانتری هیلزبورو برده بود که در آنجا بانو «چارلت جونز Charlette Marshall-Jones» مامور پلیس در جریان یک گفت و گوی تند ویلچر او را واژگون کرده و وی را نقش بر زمین ساخته بود. ستون فقرات استرنر (در آن زمان 32 ساله) در 18 سالگی در جریان تمرین کشتی آسیب شدید دیده و علیل (Quadriplegic) شده است. با وجود این به تحصیلات خود تا دکترا ادامه داده بود. با قرار گرفتن فیلم ها در وبسایت روزنامه ها و پخش آنها از شبکه های تلویزیونی، هر دو مامور پلیس تعقیب قضایی شدند.
«کریس گپهام» در مقاله ای درباره «سایبر ژورنالیسم» پیش بینی کرده است که تا سال 2015 و پس از آن، آنلاین همه رسانه ها (نوشتاری، صوت و تصویری) به یک صورت درخواهند آمد و آنلاین های آنها چند منظوره ـ نوشته، صوت و صدا ـ خواهند شد. به گفته گپهام، تکنولوژی اینترنت خدمت بزرگی به گسترش و تحکیم حقوق بشر (و ازجمله آزادی و دمکراسی)، و تکامل رسانه های «آن ـ لاین»؛ بزرگترین تحول تاریخ روشنگری بوده است. وی اختراع نرم افزار ترجمه اینترنتی را یک وسیله بزرگ و قبلا باور نکردنی برای انسان خوانده است که صدای خودرا به گوش انسان های دیگر ـ صرف نظر از ملیت و زبان برساند.
مبتکر و پایه گذار نشریات آنلاین در ایران
در ادبیات و نشریات بین المللی مربوط، یونس شکرخواه مبتکر و پایه گذار نشریات آنلاین در ایران معرفی شده است. شکرخواه متولد تیرماه 1336 (شهر مشهد) دکتر در علوم ارتباطات، فوق لیسانس روزنامه نگاری و لیسانس زبان و ادبیات انگلیسی)، دبیر پیشین اخبار و مقالات بین الملل کیهان، سردبیر سابق روزنامه جام جم، سردبیر همشهری آنلاین، رئیس یک بخش پژوهش و مطالعات در دانشگاه تهران و استاد روزنامه نگاری است. دکتر شکرخواه همچنین مؤلف چندین کتاب در رشته روزنامه نگاری است.
منبع: www.iranianshistoryonthisday.com
